Nanda Devi East 7434 m - 1939 i 2014
2 lipca 1939 roku pierwszego wejścia na Nanda Devi East 7434 m dokonali Polacy: Jakub Bujak i Janusz Klarner. Niemal dokładnie 75 lat później – 3 lipca 2014 roku – na wierzchołku stanęli Thendup Sherpa (Indie), Anindya Mukherjee (Indie) oraz dwaj tragarze wysokościowi Temba Sherpa i Dup Tsering. Na szczyt weszli drogą pierwszych zdobywców – jedyną jaka do tej pory wiedzie na Nanda Devi East. Oprócz nich, w wyprawie, której celem było upamiętnieni i uhonorowanie polskich zdobywców, wziął udział Amerykanin George Rodway.
W 1939 roku, po długiej podróży, pod zbocza Nanda Devi dotarła polska wyprawa kierowana przez Adama Karpińskiego – niestrudzonego entuzjasty i propagatora idei włączenia się Polaków w zdobywanie najwyższych gór świata. W ekspedycji wzięli także udział Stefan Bernadzikiewicz, Jakub Bujak i Janusz Klarner. Co ciekawe, cały sprzęt – za wyjątkiem butów – zaprojektował Karpiński, z wykształcenia inżynier.
Janusz Klarner, Jakub Bujak, Adam Karpiński, lekarz dr J.R. Foy, oficer łącznikowy S.Blake, Stefan Bernadzikiewicz
Początkowo akcja przebiegała sprawnie. Polacy mieli sporo zapału i w kilka dni po przybyciu do bazy stały już namioty obozów I i II. Dalej miało nie być już tak łatwo. Pogorszenie pogody, obfite opady śniegu, a także choroby nękające uczestników sprawiły, że tempo spadło. Mimo to akcja była dalej kontynuowana, Polacy pięli się w górę i zakładali kolejne obozy.
Pierwszy atak szczytowy miał miejsce 21 czerwca. Z namiotu obozu IV (6400 m) wyszli w kierunku wierzchołka Bernadzikiewicz i Klarner oraz dwójka Szerpów Dawa Tsering i Indżung. Podczas próby rozbicia namiotu, który miał być obozem V, pod Indżungiem załamał się nawis śnieżny. Pozostałym uczestnikom udało się wyciągnąć go z opresji, jednak był w tak złym stanie psychicznym, że jedynym rozsądnym rozwiązaniem było sprowadzenie go na dół, a tym samym porzucenie planowanego ataku szczytowego.
Poranek 2 lipca przyniósł, dość chyba nieoczekiwaną, poprawę pogody, po nocy pełnej huku huraganowego wiatru. Stefan Bernadzikiewicz, Jakub Bujak, Janusz Klarner i Dawa Tsering – przebywający w obozie V rozbitym na wysokości 7000 m – postanowili skorzystać z okazji i wyjść w kierunku szczytu. Już w trakcie wspinaczki, z akcji zrezygnował Bernadzikiewicz. Wyczerpanemu Polakowi postanowił towarzyszyć w zejściu Szerpa. Pozostała dwójka, pnąc się mozolnie w górę stanęła w najwyższym punkcie Nanda Devi East o godzinie 17.00. 7434 m n.p.m. – nowy wysokościowy rekord Polski stał się faktem!
Wśród mieszkańców tych terenów panowało jednak przekonanie, że szczyt Nanda Devi upodobała sobie krwawa bogini Kali, a każdego, kto ośmieli się naruszyć jej spokój spotka kara (Nanda to jeden z przydomków Kali, Devi oznacza boginię). Fatum miało się już wkrótce wypełnić. W nocy z 18 na 19 lipca, na namiot, w którym spali Bernadzikiewicz i Karpiński zeszła lawina. Obaj zginęli na miejscu, a ciał nie udało się odnaleźć.
W drodze powrotnej do kraju Bujaka i Klarnera zastała wiadomość o wybuchu wojny. Jakub Bujak dotarł do Anglii, gdzie pracował dla brytyjskiego przemysłu lotniczego. Wciąż interesował się także górami, wstąpił nawet do tamtejszego Alpine Clubu. W 1945 roku podczas jednej z wycieczek w góry Kornwalii zaginął bez śladu niedaleko brzegu morskiego, nieopodal St. Ives. Ostatecznie jako oficjalną, przyjęto wersję o utopieniu. Inna mówi, że być może mający wrócić do kraju Bujak zbyt wiele wiedział o tajemnicach angielskiego lotnictwa. Ostatni z uczestników – Jakub Klarner – wrócił do Polski, brał udział m.in. w Powstaniu Warszawskim. We wrześniu 1949 roku wyszedł ze swojego mieszkania i słuch po nim zaginął...
źródła:
pza.org.pl
Kurczab J., Polskie Himalaje, tom. 1: Pierwsi zdobywcy, Agora
