Hawrań (TATRY BIELSKIE)
Hawrań (Havran) 2151 m (TATRY BIELSKIE)
Najwyższy szczyt Tatr Bielskich (Słowacja), będący jednocześnie najwyższym wapiennym szczytem całych Tatr. Wznosi się w zachodniej części głównego grzbietu Tatr Bielskich oraz w końcowej części Głównej Grani Tatr. Hawrań jest oddzielony Hawranią Przełęczą od Nowego Wierchu (na zach.) i Strzystarską Przełęczą od Płaczliwej Przełęczy (na wsch.). Wznosi się nad Doliną Hawranią (od pn.-zach.), Strzystarskim Żlebem (od pn.-wsch.) i Doliną Zadnich Koperszadów (od pd.). Hawrań ma proste i krótkie stoki południowe oraz dłuższe i rozczłonkowane północne ramiona. Około 250 m na północ od wierzchołka znajduje się Wyżni Hawrani Zwornik, w którym grań rozdwaja się na dwa ramiona, obejmujące Dolinę Czarnego Potoku. Prawe z tych ramion to końcówka Głównej Grani Tatr, prowadząca przez Stare Siodło i Jaworzynkę ku Zdziarskiej Przełęczy.
Nazwa szczytu pochodzi prawdopodobnie od słowackiego słowa „havran”, oznaczającego w gwarze gawrona. Dawniej używano nazwy Panska Vidla dla podkreślenia właściciela tych terenów – księcia Christiana Hohenlohe, który uczynił z tych terenów jedyny w swoim rodzaju górski zwierzyniec. Cały rejon był zamknięty dla turystów i taterników, a książę i jego goście urządzali bezmyślne polowania na kozice, wybijając ich nieraz setki w ciągu sezonu. Z tamtych czasów pozostała gęsta sieć w większości dobrze zachowanych dróżek i mostków. Ich mnogość może utrudnić orientację i właściwy wybór trasy, dlatego nieraz wskazane jest posługiwanie się kompasem.
Z dołu szczyt najładniej prezentuje się ze Żdiaru oraz ze ścieżki wiodącej Doliną Koperszadów Zadnich na Przełęcz pod Kopą. Z góry podziwiają go turyści i taternicy z najbliższych szczytów: Jagnięcego, Kieżmarskiego i Łomnicy. Jest widoczny z wielu popularnych miejsc w Tatrach Polskich: Sarniej Skały, Gęsiej Szyi oraz Głodówki.
Panorama ze szczytu zalicza się do najwspanialszych w Tatrach i niewiele ustępuje mojej ulubionej panoramie z Szerokiej Jaworzyńskiej. Pięknie prezentują się potężne szczyty wschodniej części Tatr Wysokich z Kieżmarskim, Łomnicą i Lodowym na czele. Uroczo wygląda zielony grzbiet Szerokiej Jaworzyńskiej, zwieńczony białymi skałami na jej wierzchołku. W dole rozciąga się typowa, urocza wieś góralska – Żdiar, a w najbliższym sąsiedztwie podziwiamy piękny kształt Płaczliwej Skały i biały mur grani Nowego Wierchu. Rejon Hawrania ma bardzo bogatą szatę roślinną, a na jego szerokich zboczach często pasą się duże stada kozic. Szczyt był od dawna zwiedzany przez koziarzy i turystów.
Na wierzchołek Hawrania nie prowadzą żadne szlaki turystyczne, toteż – wedle obowiązującego prawa – można nań wejść tylko w towarzystwie uprawnionego przewodnika tatrzańskiego.
Oto dwa warianty wejścia na szczyt od strony północnej i południowej.
WARIANT A
To najłatwiejsze orientacyjnie wejście, wiodące z Doliny Koperszadów Zadnich. Skala trudności „ 0-” – bez trudności. Czas przejścia od znakowanego szlaku ok. 2 godz.
Szlakiem wiodącym z Jaworzyny na Przełęcz pod Kopą dochodzimy aż do Polany pod Muraniem. Idziemy jeszcze kilka minut do drugiej z kolei niewielkiej polanki, z której odgałęzia się w lewo szeroki, wozowy trakt służący do ściągania drewna. Po ok. 100 m mijamy polankę z paśnikiem dla zwierzyny i budką strzelniczą dla myśliwych. Teraz dalej w górę wyraźną ścieżką, prowadzącą ponad stromym brzegiem, opadającym do Stefanowego Potoku, a potem w prawo do obniżenia i w górę wśród wiatrołomów na prawe ramię Stefanowego Działu. Zakosami aż do połączenia obu ramion i dalej łagodnym grzbietem aż do miejsca, gdzie zmienia on kierunek ostro w lewo. Idziemy jeszcze kawałek działem (spomiędzy drzew po lewej stronie mamy piękne widoki na urwiska najpiękniejszego szczytu Tatr Bielskich – Murania), a potem w lewo, łagodnie trawersując, schodzimy zboczem na dno Zadniego Stefanowego Żlebu. Żlebem tym wprost stromo w górę, po trawie przetykanej miejscami skałami aż na Hawranią Przełęcz. Z przełęczy jest piękny widok na zieloną Dolinę Hawranią z cienką strużką Hawraniego Potoku. Otwiera się też wspaniały widok na Tatry Wysokie, dający przedsmak tego, co nas czeka na szczycie. Teraz podchodzimy w prawo dość stromym, ale łatwym zboczem lub granią (widać resztki ogrodzenia z czasów Hohenlohe) jeszcze ok. 30 minut na wierzchołek Hawrania.
WARIANT B
To wejście od strony Podspadów, wiodące Doliną Hawranią. Skala trudności „0-”- „bez trudności”. Jedynie przejście progu Hawraniego Kotła ma trudności „0+”, czyli „łatwo”.
Czas przejścia ok. 2 godz. 30 min.
Drogę Wolności opuszczamy ok. 50 m za mostem na Jaworowym Potoku. Tutaj w prawo odgałęzia się szeroka droga leśna. Idziemy nią ok. 20 min., mijając po drodze odgałęzienie w prawo, aż do kolejnego rozgałęzienia. Teraz podchodzimy skośnie w lewo w górę na małą polankę z dwoma potężnymi, pięknymi jaworami i dalej kilkoma zakosami na kolejną polankę, opadającą stromo w lewo. Podchodzimy na wprost przez przełączkę zwaną Małe Siodło do miejsca, gdzie naszą trasę przecina ścieżka, wiodąca z prawej strony z Doliny Nowej. Teraz nią w lewo w dół trawersujemy Nowy Żleb i wkrótce dochodzimy do górnego wylotu Hawraniego Kanionu. Jest to wielka osobliwość Tatr Bielskich. Warto spojrzeć w dół w jego mroczną czeluść. Kanion jest wąski, o stromych zboczach porosłych drzewami i ma kilka progów, z których ostatni, najwyższy (30-metrowy) to ten, nad którym stoimy. Idziemy dalej ścieżką przez mostki i kładki aż do otwartego zbocza Czarnego Wierchu, gdzie spotykamy kolejne rozgałęzienie. Teraz wybieramy ścieżkę w prawo i wkrótce osiągamy Niżnią Hawranią Polanę. Aby ominąć chaszcze, najlepiej dalej wędrować lewą częścią doliny, zahaczając jedynie o skraj Pośredniej i Wyżniej Hawraniej Polany. Pod koniec nieco w prawo podchodzimy na środek Hawraniej Równi. Przed nami najtrudniejszy odcinek naszej trasy – przejście progu Hawraniego Kotła. W górę w lewo ok. 100 m od kaskad potoku po piargach, stromych trawkach i gładkich płytach na szeroki zachód w środkowej części progu. Z niego już łatwiej w górę na dno kotła. Jest to wyjątkowo urocze miejsce, pełne bujnych traw i rzadko spotykanych gatunków flory. Teraz wprost w górę łagodnym, trawiastym zboczem na Hawranią Przełęcz. Tutaj spotykamy wariant A, którym jeszcze ok. 30 minut w lewo na szczyt. Z wierzchołka Hawrania poprzez Strzystarską Przełęcz na szczyt Płaczliwej Skały wiedzie ciekawa graniowa droga, która zostanie opisana w artykule poświęconym temu szczytowi.
Tekst i zdjęcia: Leszek Jaćkiewicz
Góry, nr 3 (142) marzec 2006
(dg)
