Anna Musiałówna – „Próba przeczekania wiatru”
Podczas niemal trzymiesięcznego pobytu na Spitsbergenie latem 1981 roku Anna Musiałówna fotografowała osadę górniczą Barentsburg, polską stację badawczą Hornsund, ale przede wszystkim życie w domku traperskim na przylądku Palffyodden, gdzie wraz z grupą naukowców z Uniwersytetu Jagiellońskiego, z profesorem Zdzisławem Czeppe, spędziła większość czasu. Trzydziestoletnia wtedy fotografka wykonała ponad 1000 zdjęć, dokumentując poszczególne etapy wyprawy na czarno-białych filmach małoobrazkowych, barwnych filmach średnioformatowych oraz slajdach średniego i małego formatu. Prowadziła także dziennik podróży, odnaleziony po latach przez jednego z kolegów. Właśnie z niego pochodzi cytat będący tytułem książki.
Fot. Marysia Żochowska
Fotografie Musiałówny to przede wszystkim dokumentacja wspólnego przebywania w trudnej przestrzeni, w której życie wymaga maksymalnego dostosowania się do rytmu przyrody, ścisłego harmonogramu dostaw zaopatrzenia czy wzajemnego wsparcia osób dzielących doświadczenie izolacji. Musiałówna rejestruje powtarzające się czynności: gotowanie i jedzenie posiłków, rozpakowywanie prowiantu i sprzętu, wyprawy po wodę, naprawianie domku czy zwykłe nicnierobienie. Chata otoczona wiszącym praniem, kośćmi wielorybów, beczkami i skrzyniami – pozostałościami po dawnych wyprawach – stanowi niepozbawioną uroku scenerię tych zdjęć. Wśród nich wiele jest krajobrazów, nieczęstych u Musiałówny koncentrującej się w swojej praktyce fotograficznej głównie na człowieku. Fragmenty lodowców czy rozległe przestrzenie w tysiącach odcieni błękitu, brązu, szarości, bieli i zieleni przełamane są niekiedy czerwoną plamą kurtki lub rachityczną konstrukcją domku. Są w końcu zdjęcia samej fotografki robione „na pamiątkę” przez jednego z kolegów.
Żebro wieloryba przy domku traperskim. Palffyodden, Spitsbergen, lato 1981; fot. Anna Musiałówna
Próba przeczekania wiatru to nie tylko opowieść o konieczności koncentrowania się na najprostszych czynnościach w sytuacji tak znaczącej przewagi natury nad człowiekiem. Powstałe w tej rzeczywistości zdjęcia sygnalizują też coś, czego nie widać, a co przecieka gdzieniegdzie między wierszami dziennika – pełne napięcia oczekiwanie i nasłuchiwanie tego, co dzieje się w ogarniętym strajkami kraju, walka z zepsutą anteną, niemożność bycia i fotografowania tego, co dzieje się w Polsce. Wszystko to sprawiło, że wyprawa stała się jedną z najważniejszych, formujących podróży w biografii fotografki. To także opowieść o funkcjonowaniu kobiety w grupie mężczyzn, o konieczności bycia ze sobą nawzajem, ale też z sobą samą.
Publikowane w książce zdjęcia to jedynie niewielki wybór z obszernego archiwum fotografki, którego opracowanie Fundacja Archeologia Fotografii rozpoczęła w 2019 roku. W ramach projektu poświęconego udostępnianiu archiwów polskich fotografów na stronie fotomuzeum.faf.org.pl będzie można zobaczyć ich niemal 500. Do końca 2021 roku zostaną pokazane także inne serie wykonane przez Musiałównę, w tym wczesne reportaże – łącznie 1500 fotografii.
Fot. Marysia Żochowska
***
Wydawca: Fundacja Archeologia Fotografii, Warszawa 2019
Fotografie: Anna Musiałówna
Liczba stron: 64
Wersja językowa: polsko-angielska
Okładka: miękka
Wymiary: 21 x 15 cm
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
Projekt współfinansuje m.st. Warszawa
***
Anna Musiałówna (ur. 1948) W dzieciństwie mieszkała wraz z rodziną w Suchedniowie (woj. świętokrzyskie), gdzie jej ojciec - Marian Musiał - zawodowy fotograf, prowadził swój zakład fotograficzny. Wyjechała do Warszawy uczyć się w szkole baletowej, którą jako Artystka Baletu ukończyła w 1967 roku. Tańczyła na deskach Teatru Wielkiego w Warszawie, gdzie zagrała m.in. rolę Mirty w Giselle i rolę Phrygi w Spartakusie. W związku z wypadkiem przedwcześnie zakończyła karierę baletową. Jej starszy brat, fotograf Maciej Musiał, namówił ją do wyjścia z aparatem na ulicę. Fotografia wkrótce stała się jej pasją i sposobem zarabiania na życie.
Anna Musiałówna, Spitsbergen, lato 1981
Jej pierwszy materiał ukazał się w “itd” w 1972 roku. Z pismem współpracowała przez kolejne osiem lat. Publikowała również w takich tytułach jak “Razem” czy “Na przełaj”. W latach 1979-1983 współpracowała z tygodnikiem “Przyjaciółka”.
W fotografii skupiała się przede wszystkim na tematyce społecznej, w tym na historiach osób wykluczonych. Do najbardziej znanych prac Musiałówny należy m.in. seria poświęcona aborcji Minus 1 (1975), Osobowy II klasy (1978), czy Rodziny wielodzietne (1981).
Od połowy lat 90. jest związana z tygodnikiem “Polityka”, gdzie publikuje fotoreportaże o tematyce społecznej.
Laureatka wielu nagród z zakresu fotografii prasowej. Kuratorka wystaw fotograficznych prezentujących fotografie lat 70. i 80. Jej prace znajdują się w zbiorach Muzeum Fotografii w Krakowie oraz w Fototece ZPAF w Warszawie. Współzałożycielka Stowarzyszenia Dokumentalistów “Droga”.
Do 30 października w Galerii Fundacja Archeologia Fotografii przy ul. Chłodnej 20 w Warszawa trwa także wystawa Anny Musiałówny pt. „Próba przeczekania wiatru. Fotografie ze Spitsbergenu.”
Kuratorki wystawy: Anna Hornik, Marta Przybyło
Godziny pracy galerii: poniedziałek-środa i piątek: 11:00-17:00, czwartek oraz sobota-niedziela: 11:00-19:00
Wydarzenie na FB: https://www.facebook.com/events/755260181559387/
Zapraszamy!
