Uprząż - jak wybrać najlepiej

Sklep Sherpa.pl przygotował dla wszystkich rozpoczynających przygodę ze wspinaczką poradnik dotyczący uprzęży wspinaczkowych.

W związku z tym że sezon wspinaczkowy już w pełni postanowiliśmy przybliżyć w tym artykule tematykę uprzęży, opisać ich rodzaje oraz opowiedzieć o ich zastosowaniu i przeznaczeniu. Przedstawimy też zasady i kryteria właściwego doboru uprzęży do własnych preferencji, jak i pokażemy jak wybrać właściwy rozmiar.

Najpierw trochę historii…

Dawniej wspinacze owijali linę wokół pasa i związywali odpowiednim węzłem. Niestety nie było to rozwiązanie ani bezpieczne, ani komfortowe, ponieważ w przypadku odpadnięcia lina mogła uszkodzić kręgosłup i żebra, a podczas wiszenia bez kontaktu ze skałą lina przesuwała się do góry uciskając przeponę, co mogło doprowadzić nawet do uduszenia.

Jak widać więc było to rozwiązanie dalekie od doskonałości, lecz w tamtych czasach nie było innych możliwości, więc przez ponad 100 lat wspinacze zabezpieczali się w ten sposób.

Trudno podać jednoznaczną datę powstania uprzęży, ponieważ w latach 40. i 50. ubiegłego wieku niektórzy wspinacze zaczęli konstruować i szyć we własnym zakresie pierwsze uprzęże, natomiast były one przeważnie bardzo prowizoryczne, wykonane z prostych taśm i pasów. Dopiero w roku 1958 Ricardo Cassin wraz z synem opracowali prototyp uprzęży wspinaczkowej w kształcie już bardzo zbliżonym do stanu dzisiejszego, ale przez cały ten czas uprzęże ewoluowały, na co składały się doświadczenia kolejnych pokoleń wspinaczy.

RODZAJE UPRZĘŻY

Poniżej przedstawiamy 3 najczęściej stosowane podziały uprzęży:

   1. Podział ze względu na budowę
   2. Podział ze względu na przeznaczenie
   3. Podział ze względu na płeć

1. Podział ze względu na budowę (ten podział rozróżnia 3 typy uprzęży):

a) Uprząż biodrowa

Na chwilę obecną najczęściej spotykany i najbardziej popularny typ uprzęży. Składa się w pewnym uproszczeniu, z dwóch pętli udowych połączonych za pomocą łącznika z pasem biodrowym. Stosowana jest przede wszystkim podczas wspinaczki na sztucznej ściance, w skałach czy w górach (bez ciężkiego plecaka). Charakteryzuje się niewielką wagą i dużym komfortem użytkowania.

 

b) Uprząż kompletna

Tego typu uprząż składa się z części biodrowej oraz piersiowej i oplata dokładnie całe ciało wspinacza. Uprzęże tego typu mają wyżej umieszczony punkt wiązania liny do uprzęży, co zabezpiecza przed odwróceniem wspinacza głową w dół podczas odpadnięcia, zwłaszcza gdy mamy na plecach ciężki plecak. Tego typu uprząż również zmniejsza ryzyko uszkodzenia kręgosłupa podczas odpadnięcia, ponieważ wszystkie działające siły w takiej sytuacji rozkładane są na cały tułów, a nie tylko na odcinek lędźwiowy. Mimo to tego typu uprzęże są w chwili obecnej bardzo niepopularne wśród wspinaczy, gdyż są mniej komfortowe, krępują ruchy oraz utrudniają też ubieranie się i rozbieranie. Większość wspinaczy zastępuje ją, gdy zachodzi potrzeba, kombinacją uprzęży biodrowej i pasa piersiowego.


c) Uprząż piersiowa (pas piersiowy)

Zbudowana jest z taśm obejmujących tylko piersi wspinacza, z tego też powodu nie może być stosowana samodzielnie. Natomiast często jest stosowana w połączeniu z uprzężą biodrową podczas wspinaczki np. z ciężkim plecakiem, ponieważ w przypadku odpadnięcia zabezpiecza wspinacza przed obróceniem go głową do dołu.


2. Podział ze względu na przeznaczenie:

a) Uprząż wspinaczkowa

W tej kategorii uprzęży możemy wyróżnić podział na 2 typy:

    * Uprząż skałkowa (sportowa)

Jak sama nazwa wskazuje przeznaczona przede wszystkim do wspinaczki w skałach, ale i na sztucznych ścianach. Charakteryzuje się niską wagą, prostszą budową, węższymi pasami udowymi i biodrowym oraz mniejszą ilością i mniejszym rozmiarem szpejarek. Często modele z tej kategorii mają również nieregulowane pasy udowe. Wszystko to spowodowane jest specyfiką wspinaczki skałkowej – w większości przypadków krótkimi drogami i krótkim czasem „bycia” w uprzęży, mniejszą ilością użytkowanego szpeju (w przypadku ścianki przeważnie w ogóle), cienkim ubraniem typu t-shirt i letnie spodnie.


    * Uprząż górska

Ten typ uprzęży wyróżnia się szerszymi pasami udowymi i pasem biodrowym, większym zakresem regulacji (często ten typ uprzęży ma 2 klamry do regulacji w pasie biodrowym), większą ilością i większym rozmiarem szpejarek. Spowodowane jest to specyfiką wspinaczki w górach – nosimy różne kombinacje odzieży na sobie, gdyż wspinamy się w różnych warunkach atmosferycznych, z reguły też drogi, które pokonujemy, są znacznie dłuższe i częściej istnieje prawdopodobieństwo „wiszenia” w uprzęży, no i ilość szpeju, który dźwigamy na sobie również jest znacznie większa niż w przypadku, gdy wspinamy się w skałach.


b) Uprząż robocza (przemysłowa)

Ten rodzaj uprzęży przeznaczony jest wyłącznie dla osób wykonujących prace na wysokościach. Charakteryzuje się bardzo szerokimi pasami udowymi i biodrowym (ponieważ w tej uprzęży często i długo się wisi), wyposażona jest również w wiele różnego typu mocowań specjalistycznego sprzętu, jak i uchwytów służących do stabilizacji w różnych pozycjach podczas wykonywanej pracy. W tej grupie występują zarówno uprzęże biodrowe, kombinowane jak i kompletne.


3. Podział ze względu na płeć

    * Uprzęże męskie

Do tej kategorii należą wszystkie uprzęże poza modelami stricte damskimi czy dziecięcymi.

    * Uprzęże damskie

Jeszcze do niedawna (kilka lat wstecz) producenci nie mieli w swojej ofercie uprzęży przeznaczonych specjalnie dla pań. Jest to o tyle dziwne, że cały czas było wiadomo, iż panie ze względu na inną budowę ciała powinny mieć uprzęże specjalnie skonstruowane dla nich. Być może było to związane z małą ilością wspinających się pań. Na szczęście ta sytuacja od kilku już lat uległa zmianie i na dzień dzisiejszy każda dobra firma produkująca uprzęże wspinaczkowe ma modele typowo kobiece, przynajmniej w tych najbardziej popularnych kategoriach. Uprzęże damskie charakteryzują innym wyprofilowaniem pasów udowych i biodrowego dopasowanym specjalnie do kobiecej budowy ciała, mniejszą rozmiarówką oraz typowo damską stylistyką.

 
Uprzęże dziecięce

Również do dzieci ze względu na różnice w ich budowie ciała w porównaniu z osobami dorosłymi adresowane są modele przeznaczone specjalnie dla nich. Dla dzieci w wieku do 11-12 lat przeznaczone są uprzęże pełne obejmujące całe ciało, ponieważ w tym wieku nie mają wykształconych jeszcze na tyle bioder, że z uprzęży biodrowej mogłyby zwyczajnie wypaść podczas szarpnięcia.


Dla dzieci starszych są przeznaczone modele uprzęży biodrowych w kategorii junior, które charakteryzują się lżejszą budową i mniejszą rozmiarówką niż „dorosłe” ich odpowiedniki.


To wszystko jeśli chodzi o podział, budowę i przeznaczenie uprzęży, teraz zajmiemy się właściwym doborem odpowiedniego typu, modelu i rozmiaru.

Wybór typu uprzęży

Tu sprawa jest w miarę prosta, posiadając wiedzę o poszczególnych rodzajach uprzęży i ich przeznaczeniu oraz zastosowaniu dobieramy ten typ, który będzie jak najbardziej pasował do typu i specyfiki wspinaczki, jaką uprawiamy lub będziemy uprawiać. Jeśli np. nasza wspinaczka ogranicza się tylko do wizyt na ściance, zainwestujmy w model typowo sportowy, gdyż kupowanie modelu górskiego mija się z celem, nie tylko nie wykorzystamy jego atutów, ale niektóre cechy mogą nam nawet przeszkadzać.

Wybór modelu uprzęży

Tu sprawa jest trudniejsza, ponieważ na rynku polskim na chwilę obecną jest kilkanaście firm mających w swej ofercie uprzęże i przeważnie każda z nich ma kilka modeli z tego typu, który będzie pasował do naszego rodzaju wspinaczki. Wybór może więc dotyczyć kilkudziesięciu modeli, z których trzeba wybrać właściwy jeden. Pewnym kryterium zawężającym może być cena, jaką jesteśmy w stanie na nią przeznaczyć i opinie znajomych dotyczących konkretnych modeli, aczkolwiek do tych ostatnich informacji należy podchodzić z pewną wstrzemięźliwością i rozwagą, ponieważ np. model wygodny dla kolegi czy koleżanki niekoniecznie musi być wygodny dla nas. Nie pozostaje więc nic innego niż udanie się do specjalistycznego sklepu i przymierzenie kilku modeli z różnych firm i wybranie dla nas modelu jak najbardziej optymalnego. I tu dochodzimy do ostatniej kwestii wyboru uprzęży dla siebie.

Wybór odpowiedniego rozmiaru

Jeżeli mierzona przez nas uprząż ma regulowane pasy udowe najpierw należy zapiąć pas biodrowy, a dopiero potem przystąpić do regulacji pozostałych pętli. Właściwie wyregulowany pas biodrowy powinien idealnie obejmować talię i na tyle pewnie siedzieć nad biodrami, że kolce biodrowe powinny mu uniemożliwiać zsuwanie się w dół. Właściwie dopasowane natomiast pętle udowe powinny nam umożliwić wsunięcie na płask naszej dłoni pomiędzy pętla a uda...

Dokończenie artykułu na www.ceneria.pl.