NIŻNIE RYSY (Niľné Rysy) 2430 m n.p.m.
Wybitny szczyt w Tatrach Wysokich na granicy polsko-słowackiej. Leży w bocznej grani odchodzącej od Rysów na północ i oddzielającej Dolinę Rybiego Potoku od Doliny Białej Wody. Niżnie Rysy są odgraniczone od Rysów Przełęczą pod Rysami, a od Żabiego Szczytu Wyżniego - Ciężką Przełączką. Boczne ramię, odchodzące od nich na wschód i zakończone Ciężką Turnią, oddziela od głównej części Doliny Ciężkiej małą wiszącą Dolinkę Spadową. W szczytowej grani Niżnich Rysów wznoszą się cztery turnie, z których najwyższa (trzecia od północy) jest głównym wierzchołkiem. W stronę Czarnego Stawu opadają Niżnie Rysy swą pn.-zach. ścianą, przeszło 600 metrów wysoką i jedną z najwspanialszych w otoczeniu Morskiego Oka. Na wschodnich stokach południowego wierzchołka znajduje się niewielka Tomkowa Jaskinia, będąca wielką osobliwością w granitowej części Tatr. Aby do niej trafić, należy z przełączki między głównym a południowym wierzchołkiem zejść ku wschodowi kilkadziesiąt metrów trawiastym żlebem do wlotu, znajdującego się w skałach po prawej stronie. Wejście ma ok. 1 m wysokości i dalej jaskinia się rozszerza do ok. 2,5 m. Jej długość wynosi ok. 7 m. Dno równe, ziemiste.
Niżnie Rysy są trzecim co do wysokości szczytem Polski. Nazwa szczytu została nadana przez turystów od sąsiednich Rysów.
Z dołu szczyt najwspanialej prezentuje się znad Morskiego Oka (wydaje się pozornie wyższy od Rysów). Z góry Niżnie Rysy pięknie wyglądają z pobliskich Mięguszowieckich Szczytów, Rysów i Ganku. Widok z wierzchołka jest bardzo piękny, chociaż nie tak rozległy, jak z pobliskich Rysów, natomiast wspaniale prezentują się Mięguszowieckie Szczyty i niezapomniany jest widok na Morskie Oko.
Pierwsze znane wejście: Janusz Chmielowski, Adam Kroebl i przewodnik Jakub Bachleda, 18 lipca 1905 roku.
Pierwsze znane wejście zimą : Józef Lesiecki, Józef Oppenheim, Mariusz Zaruski i Stanisław Zdyb, 6 lutego 1914 roku.
Opis wejścia turystycznego
Na wierzchołek nie prowadzą żadne szlaki turystyczne, toteż - wedle obowiązującego prawa - można nań wejść tylko w towarzystwie przewodnika tatrzańskiego.
Przedstawiamy dwa warianty wejścia na Niżnie Rysy: od strony słowackiej i polskiej.
Wariant A
To jedna z najwspanialszych dróg tatrzańskich. Wiedzie przez przepiękną DOLINĘ CIĘŻKĄ i składa się z dwóch etapów o różnej skali trudności.
Dolina Ciężka (Česká dolina)
Jest jedną z głównych odnóg Doliny Białej Wody, po jej pd.-zach. stronie i podchodzi pod główną grań Tatr Wysokich na odcinku od Rysów do Małego Ganku. Jej długość od krawędzi dolnego progu do stóp Wysokiej to niecałe 2 km. Od północy Dolinę Ciężką otaczają kolejno: Młynarz i Żabi Szczyt Wyżni, od zachodu: Niżnie Rysy i Rysy, od południa: Ciężki Szczyt, Wysoka i Mały Ganek, od wschodu: długa grań Małego Ganku, w której wznoszą się Kacza Turnia, Puste Turnie i Gankowa Strażnica. Dolina jest częściowo przedzielona granią odchodzącą od Niżnich Rysów i zakończoną Ciężką Turnią. Boczna odnoga to piękna Dolinka Spadowa, obrywająca się skalistym progiem ku dolnemu piętru doliny na wysokości między stawami.
Główna gałąź Doliny Ciężkiej tworzy dwa piętra z leżącymi na dnie stawami o całkiem odmiennej scenerii. Na dolnym piętrze wśród traw i kosówki leży piękny Ciężki Staw (1612 m n.p.m., pow. 1,527 ha.), a na górnym piętrze na dnie dzikiego, lejkowatego kotła skalnego leży Zmarzły Staw (1774 m. n.p.m., pow. 3,542 ha.). Zmarzły Staw jest z trzech stron wcięty bezpośrednio w litą skałę, okalająca go pionowymi ściankami. Woda ze Zmarzłego Stawu poprzez niewielką Zmarzłą Siklawę wpływa do Ciężkiego Stawu. Odpływem Ciężkiego Stawu jest Ciężki Potok, który spadając z progu doliny, tworzy w głębokim jarze skalnym jeden z najpiękniejszych wodospadów tatrzańskich: Ciężką Siklawę.
Dalej Ciężki Potok wpada do Białej Wody nieco powyżej ujścia Świstowego Potoku.
Dolina Ciężka dla prawdziwych miłośników Tatr jest jedną z najpiękniejszych (dla mnie osobiście na równi z Doliną Czarną Jaworową, Kołową i Niewcyrką), a widoki, zarówno na stawy jak i otaczające szczyty (wspaniała Galeria Gankowa) są niezrównane.
Etap 1
Polana pod Wysoką - Zmarzły Staw. Skala trudności "0", czyli "bardzo łatwo". Czas przejścia ok. 2 godz.
Z Polany pod Wysoką idziemy skosem leśną dróżką do obozowiska taternickiego i dalej jeszcze chwilę po prawej stronie potoku Biała Woda aż do mostku, po którym na drugi brzeg. Chwilę wzdłuż potoku, a potem znowu na jego drugi brzeg i teraz zwracamy się w prawo, silniej w górę, wkrótce wychodząc z lasu na strome i trawiaste zbocze ściany stawiarskiej Doliny Ciężkiej. Dalej w prawo w głębokim jarze spada niewidoczna ze ścieżki piękna Ciężka Siklawa. Aby ją zobaczyć należy pójść skośnie w prawo ok. 10 min. do wylotu skalistego jaru. Teraz zboczem ścieżką w zakosy, oddalając się coraz bardziej od Ciężkiego Potoku, dochodzimy do podnóża urwistych skał progu Doliny Ciężkiej i wspinamy się żlebkiem wciętym w ten próg. W górę wśród skałek, upłazków i pięknych limb, dążąc pod koniec ukosem w prawo, ścieżka wyprowadza nas na próg doliny. Stąd jeszcze kilka minut w dół nad pd.- wsch. brzeg Ciężkiego Stawu, który obchodzimy po lewej stronie i dalej wśród upłazków i kęp kosówki idziemy początkowo po prawej stronie potoku płynącego ze Zmarzłego Stawu, a potem przechodzimy na jego lewą stronę. Z tego miejsca jest piękny widok na niewielką, ale uroczą Zmarzłą Siklawę oraz na opadający z prawej strony stromy próg Dolinki Spadowej. Dalej stromo w zygzak trawiastym stokiem wzdłuż lewego brzegu potoku wydostajemy się na rygiel zamykający Zmarzły Staw, a potem w ciągu kilku minut w dół nad pn. brzeg tego bardzo pięknego i oryginalnego stawu. Warto w tym miejscu przyjrzeć się imponującej ścianie Galerii Gankowej.
Etap 2
Zmarzły Staw - Niżnie Rysy. Skala trudności " 0+", czyli "łatwo". Czas przejścia ok. 2 godz. 30 min.
Zmarzły Staw obchodzimy lewą stroną i znad pn.-zach. brzegu wznosimy się po usypiskach ku zachodowi skos w górę, pod ścianami Ciężkiej Turni. Następnie bardziej w prawo trawersem, a potem znowu na lewo (na pn.) krótkim, kruchym żlebkiem dość stromo na Niżnią Spadową Przełączkę. Z tego miejsca jest piękny widok na wznoszący się niedaleko na wprost szczyt Niżnich Rysów oraz na leżącą po prawej stronie nieco w dole Dolinkę Spadową oraz wznoszącą się na prawo ostrą grań Ciężkiej Turni. Z przełączki idziemy początkowo kruchą granią (trawki i skałki) a potem już pewniej po skałach w górę aż do nachylonego w prawo grzebienia skalnego. Obchodzimy go z lewej strony i dochodzimy do siodełka, gdzie grań się zatraca, wrastając w szczytowy masyw Niżnich Rysów. Z siodełka skośnie w lewo po trawkach i dalej w tym kierunku piarżystą rynną, po czym nieco w prawo ku górze po blokach na główny wierzchołek Niżnich Rysów.
Wariant B
To najłatwiejszy i najkrótszy sposób wejścia na szczyt od znakowanego szlaku wiodącego na Rysy. Skala trudności "0", czyli "bardzo łatwo". Czas przejścia ok. 1 godz. 15 min.
Szlakiem wiodącym na Rysy dochodzimy aż w pobliże początku wyraźnej grzędy Rysów widocznej z lewej strony (od Czarnego Stawu ok. 1 godz. 45 min.). Jakieś 150 m przed grzędą skręcamy ze ścieżki w lewo na piarżyste zbocze, poorane ściekami wód i ciągnące się w górę ku wsch. na lewo od wspomnianej grzędy. Zboczem tym w górę z odchyleniem w lewo do płytkiego, szerokiego, piarżystego żlebu, spadającego z przełączki między głównym a pd. wierzchołkiem Niżnich Rysów. Żlebem tym w górę, a następnie szerokim łukiem w lewo po złomach wprost na główny wierzchołek Niżnich Rysów.
Tekst i zdjęcia: Leszek Jaćkiewicz
"Góry", nr 6-7 (122-123), lipiec-sierpień 2004
(kb)
